Fact Check / ကန္တာရဝတီတိုင်း ( မ် ) ၊ The Red Flag
ရှမ်း-ကရင်နီနယ်စပ် မိုးဗြဲမြို့က ရပ်ကွက်အတွင်း ခိုးအောင်းနေတဲ့ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက အလွယ်တကူဆုတ်ခွာနိုင်ဖို့ ဒဏ်ရာရ ၊ သေဆုံးသူတွေကို ပြန်သယ်ပြီး နေအိမ်ကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးပြီးနောက် ဆုတ်ခွာလျက်ရှိတယ်လို့ စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်တွေမှာ မတ်လ ၁၇ ရက်နေ့က ရေးသားဖြန့်ချိခဲ့ပါတယ်။
Subscriber ၁၃၀၀၀ ကျော်ရှိတဲ့ ရွှေနေကြာ တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်က “ တပ်မတော်စစ်ကြောင်းများမှ ဖယ်ခုံမြို့နယ်၊ မိုးဗြဲအား ရှင်းလင်းလျက်ရှိပြီး ရပ်ကွက်အတွင်းခိုအောင်းနေထိုင်လျက်ရှိသော ကယားအကြမ်းဖက်အဖွဲ့များသည် အလွယ်တကူဆုတ်ခွာနိုင်ရန်နှင့် ဒဏ်ရာရ၊သေဆုံးသူများအား ပြန်သယ်ရာတွင် အချိန်ရရှိစေရန် ပြည်သူပိုင်နေအိမ်များအား မီးရှိ၍ ဆုတ်ခွာလျက်ရှိကြောင်း နှင့် မိုးဗြဲဈေးမြောက်ဘက် ကွက်သစ်ရပ်ကွက် ရှမ်း၊ဗမာလူမျိုးများ နေထိုင်သော ရပ်ကွက် အတွင်းရှိ နေထိုင်များပို၍ မီးရှိခံရကြောင်း ဒေသတွင်း သတင်းများအရသိရသည်။ “လို့ (မူရင်းရေးသားချက်အတိုင်း) မတ်လ ၁၇ ရက်နေ့မှာ ရေးသားဖြန့်ဝေခဲ့တာပါ။
အဆိုပါ ရေးသားမှုဖြန့်ဝေမှုကို မတ်လ ၁၈ ရက်နေ့ အနက်ပိုင်းအထိ ကြည့်ရှုသူ တစ်ထောင်ကျော်ရှိပြီး Like And React ပြုလုပ်သူ နဲ့ အခြားတယ်လီဂရမ်ချန်နယ်များစွာကလည်း ကူးယူဖော်ပြခဲ့ကြပါတယ်။
သတင်းအမှားလင့်ခ်
ရွှေနေကြာတယ်လီဂရန်ချန်နယ် – http://archive.today/lfHdK
တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်မှာ ပျံ့နှံ့နေတဲ့ အဆိုပါသတင်းအကြောင်းအရာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး Myanmar Fact- Checking Network ရဲ့ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့ ကန္တာရဝတီတိုင်း ( မ် ) က အချက်အလက်စစ်ဆေးခဲ့ရာ သတင်းအမှားဖြစ်ကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရပါတယ်။
သတင်းအမှားဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြစိစစ်ချက်
စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်တွေမှာ ဖြန့်ဝေရေးသားတဲ့ မိုးဗြဲမြို့က နေအိမ်တွေကို တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေ မီးရှို့ဖျက်ဆီးတယ်ဆိုတာ မဟုတ်ပါဘူး။ လွတ်လပ်တဲ့သတင်းမီဒီယာတွေရဲ့ သတင်းရေးသားချက် နဲ့ ဒေသအခြေစိုက် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ ကရင်နီအမျိုးများကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) ၊ မိုးဗြဲပြည်သူ့ကာကွယ်တပ် ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မိုးဗြဲမြို့မှာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေပြီး စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းဗုံးကြဲ ၊ လက်နက်ကြီးပစ်ခတ် ၊ ဒရုန်းနဲ့ မီးလောင်ဗုံး အသုံးပြုပြီး တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် နေအိမ်မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
မိုးဗြဲမြို့ နေအိမ်မီးလောင်တာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) ရဲ့ မတ်လ ၁၆ ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ စစ်ရေးပစ်မှတ်မဟုတ်တဲ့ နေရာတွေကို စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီး ၊ ဒရုန်းနဲ့ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် မတ်လ ၁ ရက်နေ့ကနေ ၁၅ ရက်နေ့ အထိ ဒေသခံတွေရဲ့ နေအိမ် ၁၅ လုံးနဲ့အထက် မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့တယ်လို့ ရုပ်သံမှတ်တမ်းဖိုင်နဲ့အတွ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အောက်ပါရုပ်သံလင့်ခ်မှာ ကြည့်ရှုပါ။
https://www.facebook.com/share/v/1AMVrZqNJT/
“တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက သူတို့ကို (စစ်ကောင်စီ) ကို တော်လှန်တိုက်ခိုက်နေလို့ ပြည်သူတွေက ဆန့်ကျင်နေလို့ သူတို့က ဒီလိုလုပ်တယ်ဆိုတာမျိုး ပုံရိပ်ဖြစ်အောင် လုပ်နေတာပဲဖြစ်တယ်။အဓိကကတော့ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက စစ်တပ်ကို တိုက်ရင် ရွာတွေမီးလောင်ရမယ် မြို့တွေ မီးလောင်ရမယ်ဆိုတာမျိုး ၊ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ ပြည်သူတွေကြားမှာ စိတ်ဝမ်းကွဲအောင် တမင်လုပ်ဆောင်တယ်။ ဝါဒဖြန့်ချီရေးတခုပဲပေါ့နော။ ဒီလိုလုပ်တာခုမှမဟုတ်ပါဘူး တိုက်ပွဲစဖြစ်ကတည်းက စစ်ကောင်စီရဲ့ မီးရှိုဖျက်ဆီးတာတွေ စစ်ရေးပစ်မှတ်မဟုတ်တဲ့နေရာကို အခုလိုလုပ်တာက စစ်ကောင်စီက ခေတ်အဆက်ဆက်လုပ်တဲ့ လုပ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။” လို့ KNDFသတင်းနဲ့ပြန်ကြားရေးတာဝန်ရှိသူ တာအယ်စိုးက ပြောပါတယ်။
ဒါ့အပြင် လွတ်လပ်သော သတင်းမီဒီယာဌာနတွေကလည်း မိုးဗြဲမြို့က နေအိမ်တွေဟာ စစ်ကောင်စီလုပ်ရပ်ကြောင့် မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့တယ်လို့ ရေးသားတင်ဆက်တာရှိပါတယ်။
“ စစ်တပ်၏ မီးလောင်ဗုံးကြောင့် မိုးဗြဲတွင် အိမ် ၁၅ လုံးထက်မနည်း ပျက်စီးဆုံးရှုံး “ လို့ DVB သတင်းဌာနက သတင်းတင်ဆက်ထားပါတယ်။ မူရင်းသတင်းလင့်ခ် – https://www.dvb.no/post/695187
“မိုးဗြဲမြို့တွင် နေ့စဥ်နီးပါး နေအိမ်များ မီးလောင်” လို့ Karenni People’s Voice သတင်းဌာနက သတင်းတင်ဆက်ထားပါတယ်။ မူရင်းသတင်းလင့်ခ် – https://www.facebook.com/share/v/1PkJ4Sn2mf/
“ မိုးဗြဲမှာ တစ်ရက်အတွင်း နေအိမ် ၄လုံး ထပ်မံ မီးလောင်ပျက်စီး “ လို့ ကန္တာရဝတီတိုင်း ( မ် ) သတင်းဌာနက သတင်းတင်ဆက်ထားပါတယ်။ မူရင်းသတင်းလင့်ခ် – https://www.facebook.com/share/p/18xMv5qmkf/
မိုးဗြဲဒေသခံတစ်ဦးရဲ့ ပြောကြားချက်အရ “အိမ်မီးလောင်တာတော့ တွေ့နေရတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘယ်သူ့အိမ်လဲတော့မသိဘူး။ တိုက်ပွဲဖြစ်နေတော့ သွားလို့လဲမရဘူး။ စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးကော လေယာဉ်ဗုံးကြဲတာ မီးလောင်ဗုံး သုံးလို့ အိမ်ပျက်စီးတာဖြစ်တယ်။ ဒီချိန်က နွေရာသီဖြစ်နေတော့ အိမ်အများကြီး ကူးစက်လောင်မှာ စိုးရိမ်နေရတာပေါ့။”လို့ ဆိုပါတယ်။
သတင်းသုံးသပ်ချက်
တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေ တစ်နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ မိုးဗြဲမြို့ကို စစ်ကောင်စီက နယ်မြေပြန်စိုးမိုးနိုင်ဖို့အတွက် ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီလကတည်းက နေ့စဉ်ရက်ဆက် စစ်ကြောင်းထိုးတိုက်ခိုက်နေတာကြောင့် တိုက်ပွဲ ဆက်လက် ပြင်းထန်နေပါတယ်။
အင်အားအလုံးအရင်းနဲ့ စစ်ကြောင်းထိုး ဝင်ရောက်လာတဲ့ စစ်ကောင်စီကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က ပိတ်ဆို့တိုက်ခိုက်နေတာဖြစ်ပြီး တိုက်ပွဲပြင်းထန်တဲ့နေ့တွေမှာ စစ်ကောင်စီ လေကြောင်းကနေ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်တယ်လို့ မြေပြင်တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။
သတင်းဌာနတွေရဲ့ ဖော်ပြချက်တွေအရ မိုးဗြဲမြို့မှာ စစ်ကောင်စီရဲ့တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ၂၀၂၅ခုနှစ် သုံးလအတွင်း နေအိမ် ၅၀ ကျော် မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။ သို့ပေမယ့် စစ်ကောင်စီက ၎င်းတို့ဝါဒဖြန့်တယ်လီဂရမ်ချန်နယ်တွေမှာ အရပ်သားပြည်သူတွေရဲ့ နေအိမ်တွေကို တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက မီးရှို့ဖျက်ဆီးတယ်ဆိုပြီး ဝါဒဖြန့်ပုံဖော်ရေးသားထားသော သတင်းမှားအကြောင်းအရာကို ဖြန့်ဝေလျက်ရှိနေတာဖြစ်ပါတယ်။
Myanmar Fact-Checking Network စာဖတ်ပရိတ်သတ်တွေအနေနဲ့ လူမှုကွန်ရက် စာမျက်နှာတွေမှာ ဖော်ပြနေတဲ့ သတင်းတွေကို ချက်ချင်းမယုံကြည်ဘဲ စိတ်ချရသော သတင်းမီဒီယာတွေမှာ သွားရောက်ဖတ်ရှု့ကြဖို့ တိုက်တွန်းပါတယ်။
သတင်းတု၊ သတင်းမှားဟု ယူဆရတဲ့ သတင်းတွေကိုလည်း Myanmar Fact-checking Network Facebook Chat Box ကနေတစ်ဆင့် သတင်းရဲ့ လင့်ခ် (သို့မဟုတ်) Screenshot ပုံပေးပို့ခြင်းဖြင့် စစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။
Myanmar Fact-Checking Network အဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့ အချက်အလက် စစ်ဆေးထားတဲ့ သတင်းတွေကိုလည်း အောက်မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ လင့်တွေမှာ ဝင်ရောက်ဖတ်ရှု့နိုင်ပါတယ်။
ဝက်ဘ်ဆိုဒ်လင့် – https://myanmarfactcheckingnetwork.org/
Facebook လင့် – https://www.facebook.com/myanmarfactcheckingnetwork
